طبق این قانون، کارگران حق دارند که از کارفرمایان خود حقوق و تعهدات مشخصی را دریافت کنند. اگر کارفرما وظایف قانونی خود را اجرا نکند، کارگران میتوانند به مراجع قانونی مراجعه کرده و از طریق سامانه جامع روابط کار شکایت کنند. این سامانه به کارگران این امکان را می‌دهد که در صورت وقوع هر گونه تخلف یا نقض، شکایت خود را ثبت کنند و از حقوقشان دفاع کنند.
مبانی اخلاقی اسلامی تاکید دارند که حقوق کارگران باید به‌صورت کامل رعایت شود و کارفرما نیز باید در انجام وظایف خود دقت کند و از انحراف از مسیر قانونی خودداری کند. این ارتباط بین اصول دینی و قوانین مدنی به ایجاد یک محیط کاری عادلانه و پایدار کمک می‌کند که در آن هر دو طرف حقوق و تعهدات خود را به صورت مساوی و درست دریافت و اجرا کنند.
در این مقاله به بررسی راه‌ها و دلایل شکایت از کارفرما خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
تعریف قانون کار، کارگر و کارفرما
قانون کار یکی از اساسی‌ترین قوانین حقوقی در هر جامعه است که به منظور تعیین حقوق و تعهدات کارگران و کارفرمایان در محیط کار اجرا می‌شود. این قانون مجموعه‌ای از مقررات، آیین‌نامه‌ها و قوانین است که به منظور تضمین عدالت و تعادل در روابط کاری تدوین شده است. هدف اصلی قانون کار، حفظ حقوق کارگران، تنظیم شرایط کاری، ایجاد محیط کاری ایمن و سالم و تعیین قواعد مربوط به اجازه‌ها و ممنوعیت‌های مربوط به استخدام و انتصاب کارمندان است.
در سال ۱۳۶۹، قانونی گسترده در حوزه روابط کاری میان کارگران و کارفرمایان تصویب گردید که تمام جنبه‌های این روابط و مسئولیت‌های هر دو طرف را پوشش داد. این قانون ابتدا به تعریف وظایف و حقوق کارگران و کارفرمایان می‌پردازد و سپس مواردی را برای تخلف از این وظایف و حقوق تعیین می‌کند که بر اساس آن میتوان به مراجع قانونی مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح نمود. این قانون به منظور حفظ عدالت و تعادل در این روابط تدوین شده است و هرگونه نقض آن مورد پیگیری قانونی قرار می‌گیرد.
● تعریف کارگر
کارگر به فردی اشاره دارد که به موجب توافق با یک کارفرما، در مقابل دریافت حقوق و مزایای معین، خدماتی را به کارفرما ارائه می‌دهد. این خدمات ممکن است به صورت فیزیکی (مانند کار در خط تولید یا خدمات نظافتی) یا ذهنی (مانند خدمات مشاوره یا مدیریتی) ارائه شود. کارگران ممکن است به صورت تمام وقت، پاره وقت یا قراردادی کار کنند.
● تعریف کارفرما
کارفرما به فرد یا سازمانی اطلاق می‌شود که به عنوان صاحب کسب و کار، حقیقی یا حقوقی، اشتغال کارگران را فراهم می‌آورد. کارفرما مسئولیت ارائه شرایط کاری ایمن و سالم، پرداخت دستمزد و مزایای قانونی و ایجاد محیط کاری مناسب را بر عهده دارد. همچنین، کارفرما موظف است به توافقات و قوانین مربوط به حقوق کارگران پایبند باشد.
● تعریف محیط کار
محیط کار شامل مکان و شرایطی است که در آن کارگران برای انجام وظایف خود اشتغال دارند. این شرایط شامل عوامل فیزیکی مانند امکانات ایمنی و بهداشتی، ابزارها و تجهیزات کاری و همچنین عوامل اجتماعی و سازمانی مانند فرهنگ سازمانی، سیاست‌ها و رویه‌های کاری است. ایجاد یک محیط کاری مناسب میتواند به بهبود کارایی و رضایت کارگران کمک کند و در نهایت بهره‌وری و موفقیت کسب و کار را ارتقا دهد.
قرارداد کار: تعریف، شرایط و اهمیت
قرارداد کار به توافق کتبی یا شفاهی بین کارفرما و کارگر اطلاق می‌شود که به موجب آن کارگر متعهد به انجام کار مشخص و کارفرما نیز متعهد به پرداخت دستمزد و ارائه شرایط کاری مشخص می‌شود. این توافق ممکن است به صورت موقت یا غیر موقت باشد و حقوق و تعهدات هر دو طرف را تعیین می‌کند.
● شرایط قرارداد کار
- مشروع بودن مورد قرارداد: قرارداد کار باید بر اساس قوانین و مقررات حقوقی و مشروع واقعی بوده و هیچگونه تخلف از قوانین مربوطه نداشته باشد.
- معین بودن موضوع قرارداد: موضوع و شرایط کار باید به صورت واضح و معین در قرارداد ذکر شود تا ابهاماتی درباره وظایف و حقوق طرفین نداشته باشد.
- عدم ممنوعیت قانونی و شرعی: طرفین قرارداد نباید ممنوعیتی قانونی یا شرعی در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر داشته باشند. این شرط به منظور جلوگیری از ورود به تعهدات غیرمجاز یا مخالف با قوانین است.
● اهمیت قرارداد کار
- حفظ حقوق و تعهدات: قرارداد کار به کارگران اطمینان می‌دهد که حقوق و تعهداتشان در حوزه کاری مورد احترام و اجرا قرار می‌گیرد.
- تنظیم روابط: این قرارداد به تنظیم روابط بین کارفرما و کارگر کمک می‌کند و از ابهامات و نقض‌های ممکن پیشگیری می‌کند.
- تضمین قانونی: قرارداد کار به عنوان پایه‌ای قانونی برای حل اختلافات و در صورت نیاز، پیگیری حقوقی عمل می‌کند.
- تضمین امنیت: این قرارداد به کارگران امنیت شغلی داده و موجب اطمینان از پرداخت دستمزد و مزایا را فراهم می‌آورد.
● مواردی که باید در قرارداد گنجانده شوند
قرارداد کار به عنوان ابزاری مهم در جهت تنظیم روابط میان کارفرما و کارگران، اهمیت زیادی دارد. با توجه به ماده ۱۰ قانون کار، قرارداد باید حاوی موارد زیر باشد:
- نوع کار: توضیحی دقیق درباره نوع کاری که کارگر متعهد به انجام آن است.
- حقوق و مزایا: اطلاعات کامل در مورد حقوق، مزایا و لوازم جانبی که کارگر باید دریافت کند.
- ساعات کار، تعطیلی و مرخصی‌ها: تعیین ساعات کاری، روزهای تعطیل، مقدار و نوع مرخصی‌ها.
- محل انجام کار: آدرس و محل دقیق که کارگر متعهد به انجام کار در آن است.
- تاریخ انعقاد و انقضای قرارداد: تاریخ شروع، مدت و انقضای قرارداد در صورتی که کار برای مدت معینی انجام شود.
- موارد عرف و عادت شغلی: هر موضوعی که به عنوان عرف و عادت در زمینه کار مورد نظر وجود دارد، می‌بایست در قرارداد قید شود.
- شرایط فسخ قرارداد: مواردی که به فسخ یا انقضای قرارداد منجر می‌شوند در صورتی که مدت زمان قرارداد تعیین نشده باشد.
● روند تنظیم و ثبت قرارداد کار
قراردادهای کاری باید به شرح زیر تنظیم و ثبت شوند:
- تنظیم چهار نسخه: یک نسخه برای اداره کار محل (از طریق سامانه جامع روابط کار)، یک نسخه برای کارگر، یک نسخه برای کارفرما و یک نسخه برای شورای اسلامی کار.
- تحویل نسخه‌ها: نسخه‌های قرارداد به افراد مربوطه تحویل داده می‌شود. در کارگاه‌هایی که شورا ندارند، نسخه به نماینده کارگر تحویل داده می‌شود.
شکایت از کارفرما و راه‌های آن
در هر سازمان و محیط کاری، اختلافات بین کارگران و کارفرمایان ممکن است به دلایل مختلفی به وجود بیاید. برای مدیریت و حل این اختلافات، قوانین و راهکارهای مختلفی وجود دارد که کارگران و کارفرمایان میتوانند از آنها بهره ببرند.
موارد اختلافی در روابط کاری معمولا در دو دسته کلی جای می‌گیرد:
- حقوق و دستمزد: عدم پرداخت به موقع دستمزد یا عدم تطابق با شرایط قرارداد میتواند به اختلافات میان کارگر و کارفرما منجر شود.
- شرایط کاری: اختلافات ممکن است در مورد ساعات کاری، شیفت‌ها، مرخصی‌ها و شرایط ایمنی و بهداشتی به وجود آید.
در ادامه مهم‌ترین دلایلی که میتوان به خاطر آنها از کارفرما شکایت کرد، ذکر خواهد شد:
۱. نبستن قرارداد
موضوع عدم امضای قرارداد با کارگر یکی از مسائلی است که به طور گسترده در مشاغل مختلف وجود دارد. این مشکل میتواند به دلیل عوامل مختلفی باشد که باعث می‌شود کارفرما از امضای قرارداد خودداری کند.
در حالی که قوانین کار، بستن قرارداد با کارگر را الزامی می‌دانند، کارگران میتوانند با ارائه مدارکی از جمله گزارش ورود و خروج به محل کار، فیش حقوق و نمونه کارهای انجام شده، نسبت به دریافت حقوق قانونی خود اقدام کنند.
این کار میتواند در مراجع قضایی انجام شده و کارگران از طریق آنها میتوانند شکایت خود را مطرح کرده و حقوق خود را به دست آورند.
۲. پرداخت حقوق و مزایای کمتر از قانون کار
پرداخت حقوق و مزایای معین شده توسط قانون کار، امری بسیار مهم است که هر ساله مورد بازنگری قرار می‌گیرد. کارفرمایان ملزمند که به این قوانین پایبند باشند و حقوق و مزایای مشخص شده را به کارگران خود پرداخت کنند. در صورتی که میزان پرداختی کمتر از استانداردهای تعیین شده توسط قانون باشد، کارگران حق دارند که از این مسئله شکایت کنند.
۳. اخراج بدون حقوق بعد از دوره کارآموزی
اخراج کارگران پس از دوره کارآموزی بدون پرداخت حقوق، یکی از مسائلی است که در محیط کاری اغلب به وقوع می‌پیوندد. بسیاری از افراد به عنوان کارآموز در یک محیط کاری شروع به کار می‌کنند، اما ممکن است به دلیل توافقات موقت یا قراردادهای آزمایشی، بدون دریافت حقوق از این محیط کاری اخراج شوند.
اگرچه به نظر می‌رسد که این افراد به دلیل وضعیت قراردادی خود نمی‌توانند از کارفرمای خود شکایت کنند، اما بر اساس قوانین موجود، در صورتی که کارفرما بدون پرداخت حقوق دوره آموزشی، به طور یک طرفه رابطه کاری را قطع کند، کارآموز حق دارد که از وی شکایت کند.
در واقع، حتی اگر کارآموز خود به دلیل موارد دیگر از رابطه کاری خارج شود، میتواند مبلغ حقوق مربوط به دوره کارآموزی را از کارفرما دریافت کند.
باید توجه داشت که مدت زمان دوره کارآموزی برای کارآموزان معمولی حداکثر یک ماه و برای کارآموزان متخصص حداکثر سه ماه می‌باشد. این موارد مبنی بر اهمیت رعایت حقوق کارگران و تضمین شرایط عادلانه در محیط کاری است.
۴. عدم پرداخت حقوق یا اخراج به دلیل فوت کارفرما
فوت کارفرما پیش از اتمام قرارداد میتواند به یک مسئله پیچیده تبدیل شود. در چنین شرایطی، معمولا سوالاتی درباره پرداخت حقوق کارگران به وجود می‌آید. اغلب فرض می‌شود که وراث میتوانند از پرداخت حقوق کارگران خودداری کرده یا آنها را اخراج کنند، اما قوانین مربوط به ارث، اجازه این کار را نمی‌دهد.
با توجه به مفاد قرارداد، قرارداد بین کارفرمای فوت شده و کارگر به قوت خود باقی می‌ماند و به طور کامل اعتبار دارد. ورثه متوفی نیز ملزم به پرداخت حقوق و حقوق کارگران هستند، و این امر بر اساس تعهدات و قراردادهایی است که کارفرما در زمان حیات خود ایجاد کرده است.
به طور خلاصه، فوت کارفرما هیچ اثری بر وضعیت حقوقی کارگران ندارد و ورثه متوفی ملزم به رعایت تعهدات قراردادی و پرداخت حقوق کارگران می‌باشند.
۵. اخراج بدون حقوق به دلیل تخلف کارگر
گاهی اتفاق می‌افتد که روابط کاری به دلیل عدم انجام وظیفه از سوی کارگر به پایان می‌رسد. بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، اگر کارگر پس از دریافت تذکرات شفاهی و کتبی، وظایف خود را انجام ندهد، کارفرما مجاز است که او را اخراج کند. با این حال، در همین شرایط، کارفرما موظف به پرداخت حقوق و مزایای کارگر می‌باشد.
در صورتی که کارفرما حقوق و مزایای کارگر به دلیل عدم انجام وظیفه را پرداخت نکند، کارگر میتواند از وی شکایت کند و مطالبات خود را از او بخواهد. این اقدامات به منظور حفظ حقوق کارگران و اجتناب از سوءاستفاده از موقعیت‌های قدرت در روابط کاری انجام می‌شود.
۶. پرداخت حقوق کم
از دیگر مسائلی که ممکن است در روابط کاری بین کارگر و کارفرما پیش آید، پرداخت حقوق کمتر از مقدار مشخص شده در قرارداد است. این موضوع میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد، اما حتی اگر با توافق اولیه میان طرفین انجام شود، کارفرما نمی‌تواند بدون دلیل قانونی از تعهدات مکتوب در قرارداد خود کاسته و حقوق کارگر را کمتر از مقدار معین پرداخت کند.
دلایل قانونی برای کاهش حقوق کارگر ممکن است شامل مواردی مانند مالیات، بیمه‌ها، قسط وام و تسهیلات، قسط خرید یا اجاره مسکن محل کار باشد. با این حال، باید توجه داشت که هرگونه تخفیف یا کاهش حقوق کارگران باید با رعایت قوانین و مقررات مربوط به حقوق کاری و ایمنی اجتماعی انجام شود و کارفرما نمی‌تواند به طور دلخواه از تعهدات قانونی خود کاسته و حقوق کارگر را کمتر از حقوق مشخص در قرارداد پرداخت نماید.
۷. عدم بیمه کارگر
عدم بیمه کارگران یکی از مسائل مهمی است که در روابط کاری پیش می‌آید و اهمیت ویژه‌ای دارد. بر اساس ماده ۱۴۸ قانون کار و بند الف ماده ۴ قانون تامین اجتماعی، بیمه کردن کارگران به عهده کارفرماست.
به عبارت دیگر، قانون کار این مسئولیت را به عهده کارفرما قرار داده است و حتی در صورتی که کارگر به صورت موقتی برای کارفرما کار کند هم باید بیمه شود.
در صورتی که کارفرما کارگر را بیمه نکند، کارگر حق دارد به خاطر این کار غیرقانونی شکایت کند. این اقدام میتواند به حفظ حقوق کارگران و اطمینان از حفظ سلامت آنها در مواقع نیاز کمک کند. بنابراین، اطمینان از بیمه کردن کارگران از جمله اصولی است که هر کارفرما باید به آن پایبند باشد تا مسئولیت اجتماعی خود را به درستی انجام دهد و حقوق کارگران را حفظ کند.
۸. عدم پرداخت حق ماموریت
عدم پرداخت حق ماموریت نیز میتواند منجر به شکایت از کارفرما شود. بر اساس قوانین مربوط به حقوق کارگران، کارفرما موظف است که این حق را به کارگران خود پرداخت کند. بنا به قوانین مربوط، میزان حق ماموریت نباید کمتر از دستمزد ثابت یا روزانه کارگر باشد و کارفرما باید هزینه‌های مربوط به رفت و آمد در ماموریت را تامین کند.
مفهوم ماموریت شامل انجام کاری است که حداقل ۵۰ کیلومتر از محل کارگاه فاصله داشته باشد یا کارگر حداقل یک شب را در آن محل اقامت کند. در صورتی که کارگر چنین ماموریتی را انجام دهد و کارفرما حق ماموریت را پرداخت نکند، کارگر حق دارد از وی شکایت کند و مطالبات خود را از او بخواهد.
این اقدام به منظور اطمینان از حقوق کارگران و اجتناب از سوء استفاده در مواقعی که کارگران به ماموریت می‌روند، انجام می‌شود و نقض این حق میتواند عواقب قانونی برای کارفرما داشته باشد.
۹. بیگاری کشیدن
افزودن فشار کاری بیش از حد معمول یکی از مسائلی است که در برخی موارد در محیط کاری پیش می‌آید و میتواند به مشکلاتی برای کارگران منجر شود. بر اساس قوانین کار، کارفرما مجاز به افزایش ساعات کاری فرد برای ادامه فعالیت‌های کاری می‌باشد، اما این افزایش باید با رضایت کارگر صورت گیرد و کل ساعات کاری در یک هفته نباید از حداکثر ۲۴ ساعت تجاوز کند.
به همین ترتیب، برخی مشاغل خاص ممکن است نیاز به فشار کاری بیشتر داشته باشند، مانند مواردی که در زمینه کشاورزی اتفاق می‌افتد. در این صورت، کارفرما میتواند ساعات کاری را با توجه به نیاز و شرایط موجود افزایش یا کاهش دهد و کارگر حق شکایت ندارد.
با توجه به قوانین کار، ساعات کاری برای مشاغل سخت حداکثر ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته است. اما این مدت قابل تنظیم است و میتوان با کارفرما برای تنظیم ساعات کاری به توافق رسید. در هر صورت، اطمینان از رعایت حقوق کارگران و تعهدات قانونی از جمله اصولی است که هر کارفرما باید آن را رعایت کند.
۱۰. ندادن تعطیلات و مرخصی
عدم اعطای تعطیلات و مرخصی یکی از مسائل مهمی است که در روابط کاری مطرح می‌شود و حقوق کارگران را تضمین می‌کند. بر اساس قوانین کار، هر کارگر حق دارد که حداقل یک روز در هفته را به عنوان روز تعطیل اختصاص دهد. اگر کارفرما نیاز به کار در این روز دارد، باید به کارگران ۴۰ درصد اضافه‌کاری به ازای هر ساعت کار در آن روز پرداخت کند. در غیر این صورت، کارگر حق دارد که از کارفرما شکایت کند.
همچنین، کارگران در برخی مشاغل سخت حق تعطیلات جداگانه‌ای نیز دارند، که به عنوان تعطیلات تابستانی شناخته می‌شود و کارفرما موظف است این تعطیلات را رعایت کند.
مرخصی نیز از جمله حقوق کارگران می‌باشد که بر اساس قوانین کار به آنها اعطا می‌شود. هر کارگر میتواند سالانه به مدت یک ماه مرخصی استحقاقی داشته باشد و در صورت کار کردن کمتر از یک سال، تعداد روزهای مرخصی او بر اساس زمان حضور و مدت کارش محاسبه می‌شود.
اگر مشکلی در مورد اعطای تعطیلات و مرخصی وجود داشته باشد، کارگر حق دارد که از حقوق و تعهدات قانونی خود بهره‌مند شود و در صورت نقض این حقوق، از کارفرما شکایت کند.
۱۱. پرداخت نکردن حق سنوات
عدم پرداخت حق سنوات نیز از دیگر دلایلی است که معمولا باعث تنظیم شکایت از کارفرما می‌شود. حق سنوات به معنای پرداخت مبلغی معادل با دستمزد ماه آخر کارگر است که کارفرما موظف به پرداخت آن است. در صورتی که کارفرما از انجام این وظیفه خودداری کرده و حق سنوات را پرداخت نکند، کارگر حق دارد تا به مراجع قضایی مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح کند و خواستار حقوق خود شود.
۱۲. گرفتن سفته بدون دلیل قانونی
شکایت در مورد گرفتن سفته از کارگر نیز از جمله مسائل مهمی است که در قوانین مربوط به روابط کاری تنظیم شده است و باید به دقت رعایت شود. این موارد شامل مواردی مانند نحوه گرفتن سفته، تحویل رسید سفته به کارگر، ذکر مبلغ و شماره سفته در قرارداد و مشخص بودن مقدار سفته است.
اگر این موارد رعایت نشود یا اگر کارفرما از کارگر سفته سفید (بدون مبلغ و شماره مشخص) امضا بگیرد، کارگر حق دارد که از این تخلف به مراجع قانونی شکایت کند و حقوق خود را حفظ کند. به عبارت دیگر، این اقدام به منظور حفظ حقوق کارگران و اطمینان از رعایت قوانین مربوط به محیط کار انجام می‌شود و مسئولیت رعایت این موارد به عهده کارفرما است.
فرآیند شکایت از کارفرما
در صورتی که تصمیم به شکایت از کارفرما دارید، لازم است مراحل زیر را به دقت دنبال کنید:
● مراجعه به مراکز ذی‌ربط
ابتدا به شعبه بیمه‌گذار تامین اجتماعی خود مراجعه کنید و اطلاعات لازم را جمع‌آوری کنید.
از طریق همین شعبه، اداره کار و امور اجتماعی را پیدا کنید؛ زیرا این مرکز با مسائل بیمه و اجتماعی مرتبط است.
● درخواست نامه شکایت
با مراجعه به اداره کار مربوطه، از واحد ارجاع نامه‌ای برای شکایت خود اخذ کنید.
این نامه بسیار مهم است و به کارفرما ارسال می‌شود.
● جمع‌آوری اسناد و اطلاعات
نامه را به کارگزار بیمه تامین اجتماعی‌تان تحویل دهید و سوابق بیمه خود را جمع‌آوری کنید.
● ارائه مدارک به اداره کار
سوابق بیمه را به اداره کار و واحد ارجاع ببرید و فرم‌های تنظیم دادخواست را پر کنید. اداره برای حل اختلاف، اقدام به برگزاری جلسات سازش می‌کند.
● جلسات سازش
جلسات سازش در اداره کار برگزار می‌شود و طرفین باید دلایل و مدارک خود را برای شکایت ارائه دهند. این جلسه معمولا ۲ هفته طول می‌کشد.
● جلسات تشخیص
در صورت عدم توافق در جلسات سازش، پرونده به جلسات تشخیص ارجاع می‌شود که پس از دو هفته برگزار می‌شود.
● جلسه حل اختلاف
چنانچه جلسه تشخیص نیز به نتیجه نرسد و یکی از طرفین به رای اعتراض داشته باشد، مشکل به جلسه حل اختلاف می‌رود. جلسه حل اختلاف آخرین مرحله از روند شکایت در اداره کار است که نهایتا به صدور رای نهایی منتهی می‌شود.
شکایت از کارفرما بدون قرارداد کار
در حال حاضر، بسیاری از کارفرماها برای فرار از تعهدات قانونی خود در برابر کارگران، از امضای قراردادها خودداری می‌کنند. از سوی دیگر، به دلیل وجود نیروی کار فراوان، برخی از افراد وارد شغلی می‌شوند اما کارفرما را ملزم به بستن قرارداد نمی‌کنند تا بتوانند در آن شغل ماندگار شوند.
این عملکرد ممکن است در آینده منجر به مشکلاتی برای کارگران شود. به عنوان مثال، کارفرما ممکن است بدون هیچ دلیلی اقدام به اخراج کارگر کند و هیچ یک از حقوق و مزایای وی را نپردازد. به همین دلیل، بخش قابل توجهی از شکایت‌ها علیه کارفرما به دلیل عدم وجود قرارداد کاری اتفاق می‌افتد.
با این حال، قانون‌گذار این موضوع را پیش‌بینی کرده و امکان شکایت از کارفرما بدون عقد قرارداد کاری را نیز فراهم نموده است. قانون کار قرارداد را به دو صورت کتبی و شفاهی تعریف کرده است، بنابراین، قراردادهای شفاهی را نیز به رسمیت شناخته و در صورت نداشتن قرارداد کتبی، میتوان علیه کارفرما شکایت کرد.
با این حال، به دلیل عدم وجود سند رسمی، ممکن است این مسئله مسیر طولانی‌تری را برای اجرای حقوق فرد ایجاد کند.
چگونگی شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد کار
شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد کار، هرچند غیرممکن نیست، اما بسیار سخت و پیچیده است و مستلزم جمع آوری ادله و مدارک زیادی است. در واقع اثبات قرارداد شفاهی و در نتیجه مطالبه حق و حقوق از کارفرما باید با استناد به مدارکی باشد که در ادامه ذکر خواهد شد:
- حکم استخدام یا ارتقاء شغلی یا تغییر سمت
- لیست حقوق کارگاه به انضمام اظهارنامه مالیاتی
- دفاتر قانونی کارگاه و اسناد هزینه مربوطه
- لیست حقوق کارگاه
- گواهی بانکی دریافت حقوق
- فیش حقوق یا رسید بانکی
- کارت افتتاح حساب بانکی
- دفاتر حضور و غیاب کارگران
- کارت بهداشتی و معاینات پزشکی
- مدارک محکم دیگر
- آراء هیئت تشخیص و حل اختلاف
- شهادت همکاران یا مدارک محلی
- تقاضای ارسال بازرس
- برگه مرخصی یا ماموریت
- فاکتور خرید و فروش جنس
عواقب عدم عقد قرارداد برای کارفرما
نبود قرارداد کاری میان کارفرما و کارگر، میتواند عواقب جدی برای کارفرما به همراه داشته باشد. این نقض قانونی میتواند به تبعات مالی و حقوقی جبران ناپذیری برای کارفرما منجر شود.
یکی از عواقب اصلی عدم وجود قرارداد، نامشخص بودن مدت زمان شروع و پایان همکاری است. به عبارت دیگر، این موضوع باعث می‌شود که همکاری میان کارفرما و کارگر به صورت دائمی در نظر گرفته شود، که این امر میتواند برای کارفرما از دید حقوقی مشکلات بسیاری به همراه داشته باشد.
همچنین، نبود قرارداد میتواند به تردیدهایی درباره پرداخت حقوق و مزایای کارگر منجر شود. از آنجایی که جزئیات مربوط به این مسائل مشخص نیست، کارگر ممکن است ادعاهای مختلفی را مطرح کند که باعث بروز دعاوی حقوقی علیه کارفرما شود.
داشتن یک قرارداد کاری، میتواند به کاهش طرح دعاوی حقوقی علیه کارفرما کمک کند و این مسئله برای حفظ استحکام و پایداری روابط کاری بسیار اساسی است.
برای شکایت از کارفرما به کدام نهادهای قانونی باید مراجعه کرد؟
هنگامی که کارگر با مسائلی مانند عدم پرداخت حقوق یا تخلفات دیگر از سوی کارفرما مواجه می‌شود، او از حق خود استفاده می‌کند تا شکایت خود را مطرح کند و به دنبال حل اختلاف بگردد.
مراجع صالح برای رسیدگی به دعاوی شکایت علیه کارفرما عبارتند از:
شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی کارگران
ابتدا، شورای اسلامی کار یا در صورت عدم وجود آن، انجمن صنفی کارگران، به عنوان اولین مرجع برای رسیدگی به شکایت معرفی می‌شود. در این مرحله، تلاش برای رسیدن به توافق و صلح بین طرفین انجام می‌شود.
هیات تشخیص
اگر اختلاف هنوز حل نشده باشد، پرونده به هیات تشخیص ارسال می‌شود. اعضای این هیئت شامل یک نفر از نماینده مدیران، یک نفر به عنوان نماینده کارگران و یک نفر به عنوان نماینده وزارت کار است.
هیئت حل اختلاف
در صورتی که هیات تشخیص نتواند به توافق برسد، مسئله به هیئت حل اختلاف ارجاع می‌شود. این هیئت شامل نمایندگان کارگران، دولت و کارفرمایان است. رایی که این هیئت صادر می‌کند، بعد از ۱۵ روز لازم الاجرا می‌شود. اگر یکی از طرفین به رای صادره توسط آنها اعتراض داشته باشد، باید در همین زمان اعتراض کند.
دادگاه حقوقی
در صورت عدم رسیدن به توافق در هیئت حل اختلاف، پرونده به دادگاه حقوقی ارجاع می‌شود. در اینجا، حکم دادگاه قطعی و الزام آور برای طرفین است و باید به آن عمل شود.
آیا شکایت از کارفرما هزینه دارد؟
در اذهان بسیاری از افراد، فرآیند شکایت از کارفرما و رفتن به دادگاه به عنوان یک مسیر پرهزینه و پیچیده تصور می‌شود. بسیاری از کارگران نیز به دلیل این اعتقاد، از شکایت خودداری می‌کنند و این امر میتواند منجر به عدم انجام عدالت شود. اما واقعیت این است که شکایت کارگر از کارفرما هیچ هزینه‌ای ندارد و برای ورود به این فرآیند نیاز به مبالغ زیادی نیست.
به عنوان مثال، کارگر برای شکایت از کارفرما نیاز به ثبت‌نام در سامانه جامع روابط کار دارد. اما هزینه ثبت‌نام در این سامانه بسیار ناچیز است و در حدود ۲۶ هزار تومان می‌باشد. بنابراین، هزینه‌هایی که برای کارگر در این فرآیند پیش می‌آید، به طور قابل توجهی کمتر از تصورات عمومی است.
همچنین، هیچ یک از نهادهای مرتبط، مانند کافی‌نت یا سامانه جامع روابط کار، هزینه‌ای برای ارائه خدمات خود از کارگران دریافت نمی‌کنند. بنابراین، هرگونه تصوراتی در این خصوص که باعث می‌شود کارگران از اعمال حقوق خودداری کنند، نادرست است.
به طور خلاصه، شکایت از کارفرما برای کارگران با هزینه‌های بسیار کمتر از انتظارات ممکن است و میتواند به عدالت و اجرای حقوق کارگران کمک کند.
ثبت شکایت از کارفرما در سامانه جامع روابط کار
سامانه جامع روابط کار، به عنوان یک پلتفرم نوین در حوزه حقوق کاری، با هدف فراهم آوردن راهکارهای الکترونیکی برای ثبت شکایات و رسیدگی به اختلافات بین کارفرما و کارگران، توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۱۳۹۸ معرفی و راه‌اندازی شد.
این سامانه، ارائه دهنده بیش از ۳۰ خدمت مختلف در زمینه روابط کاری است و توانایی ثبت انواع شکایات و ارسال اظهارنامه‌های قانونی را دارد.
برای ثبت شکایت از کارفرما در این سامانه، ابتدا باید به آدرس prkar.mcls.gov.ir مراجعه کرده و فرآیند ثبت نام را طی نمایید. در این مرحله، کاربران باید مدارک شناسایی خود را ارائه دهند که شامل کارت ملی و کارت پایان خدمت برای کارگران و اطلاعات مشابه برای اتباع بیگانه است.
پس از تکمیل ثبت نام، رمز عبور و نام کاربری به کاربر ارسال می‌شود و او قادر به ورود به سامانه جامع روابط کار می‌شود. در اینجا، کاربر میتواند شکایت خود را در بخش مربوطه ثبت کرده و توضیحات لازم را ارائه دهد.
هدف اصلی این سامانه، افزایش شفافیت در قراردادهای کاری، الکترونیکی شدن فرآیند ثبت قراردادهای کار و بهبود روابط بین کارفرما و کارگران است. این سامانه فرصتی مناسب برای کارگران است که حتی بدون عقد قرارداد، به حقوق خود دسترسی داشته باشند و از مزایای قانون کار بهره‌مند شوند.
مرور زمان در شکایت از کارفرما
قاعده مرور زمان در بسیاری از موارد حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما آیا این قاعده برای شکایت از کارفرما نیز صادق است؟
خوشبختانه، در موارد شکایت از کارفرما، محدودیت زمانی وجود ندارد. به عبارت دیگر، کارگر میتواند حتی پس از گذشت مدت‌های طولانی از شروع مشکلات، شکایت خود را مطرح کند. این امر به او اجازه می‌دهد که در هر زمانی که فکر می‌کند حقوقش تضییع شده است، به مراجع قانونی مراجعه کند و شکایت خود را به آنها ارائه دهد.
با این حال، مهم است که شکایت به موقع انجام شود تا مدارک و شواهد موجود تا حد امکان حفظ شوند و پرونده سریع‌تر حل شود. بنابراین، اگر کارگر تصمیم به شکایت دارد، بهتر است این کار را در زمانی انجام دهد که اطلاعات و شواهد هنوز به خوبی در دسترس است.
مدارک لازم برای شکایت از کارفرما
برای ثبت شکایت از کارفرما، لازم است مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- کپی کامل از مدارک شناسایی
- فرم دادخواست
- اصل و کپی کارت پایان خدمت و یا معافیت از سربازی
- پرینت سوابق بیمه
- پرینت واریز حقوق
- کپی قرارداد کاری و فیش حقوقی
- مدارک مبنی بر میزان سابقه کار
✅ آیا این خبر اقتصادی برای شما مفید بود؟ امتیاز خود را ثبت کنید.